Ασκητική

Διαβάζοντας την «Ασκητική» του Καζαντζάκη, μου έρχεται διαρκώς στο μυαλό αυτό που είχε πει ο Μαρξ για την διαλεκτική του Χέγκελ: την έχει με τα πόδια πάνω και το κεφάλι κάτω… Περιγράφει τόσο καλά την ιστορική μάχη του ανθρώπου, την έφοδο στον ουρανό, μόνο που αυτό τον αγώνα τον ονομάζει «Θεό»…

Πολέμησε να δώσεις νόημα στ’ ασυνάρτητα παλέματα του ανθρώπου.

Γύμναζε την καρδιά σου να κυβερνάει όσο μπορεί πιο απλόχωρη παλαίστρα. Ανακύκλωνε σ’ έναν αιώνα, ύστερα σε δύο αιώνες, ύστερα σε τρείς, σε δέκα, σε όσους αιώνες αντέχεις, την πορεία του ανθρώπου. Γύμναζε το μάτι σου να θεάται να κινούνται οι λαοί σε μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Βιθίζου στ’ όραμα τούτο με υπομονή, με αγάπη κι υψηλή αφιλοκέρδια. Ωσότου αγάλια εντός σου ο κόσμος ν’ ανασάνει: να φωτιστούν οι αγωνιζόμενοι, να σμίξουν στην καρδιά σου και ν’ αναγνωριστούν αδερφοί.

…

Είμαστε ένα γράμμα ταπεινό, μια συλλαβή, μια λέξη από την γιγάντια Οδύσσεια. Είμαστε βυθισμένοι σ’ ένα γιγάντιο τραγούδι και λάμπουμε όπως λάμπουν τα ταπεινά χοχλάδια όσο είναι βυθισμένα στη θάλασσα.

Ποιό είναι το χρέος μας; Ν’ ανασηκώσουμε το κεφάλι από το κείμενο, μια στιγμή, όσο αντέχουν τα σπλάχνα μας, και ν’ αναπνεύσουμε το υπερπόντιο τραγούδι.

Να σμίξουμε τις περιπέτειες, να δώσουμε νόημα στο ταξίδι, να παλεύουμε ακατάλυτα με τους ανθρώπους, με τους θεούς και με τα ζώα, κι αργά, υπομονετικά, να μολώνουμε μέσα στα φρένα μας, μελούδι από το μελούδι μας, την Ιθάκη.

…

Μέσα στο μερόνυχτα στερεούμενο τούτο αλώνι οι γενεές δουλεύουν, αγαπούν, ελπίζουν, αφανίζουνται. Νέες γενεές πατούν τα κουφάρια των πατέρων, συνεχίζουν το έργο απάνω στην άβυσσο και μάχονται να μερώσουν το τρομερό μυστήριο. Πως; Καλλιεργώντας ένα χωράφι, φιλώντας μια γυναίκα, μελετώντας μια πέτρα, ένα ζώο, μία ιδέα.

…

Μια κρίσιμη βίαιη στιγμή είναι η ιστορική εποχή μας ετούτη, ένας κόσμος γκρεμίζεται, ένας άλλος δεν έχει ακόμα γεννηθεί. Η εποχή μας δεν είναι στιγμή ισορρόπησης, οπόταν η ευγένεια, ο συμβιβασμός, η ειρήνη, η αγάπη θα ‘τανε γόνιμες αρετές.

Ζούμε μια φοβερή έφοδο, δρασκελίζουμε τους οχτρούς, δρασκελίζουμε τους φίλους που παραπομένουν, κιντυνεύουμε μέσα στο χάοςπνιγόμαστε. Δε χωρούμε πια στις παλιές αρετές και ελπίδες, στις παλιές θεωρίες και πράξεις.

…

Τούτη είναι η εποχή μας, καλή ή κακή, ωραία ή άσκημη, πλούσια ή φτωχή, δεν τη διαλέξαμε. Τούτη είναι η εποχή μας, ο αγέρας που αναπνέμε, η λάσπη που μας δόθηκε, το ψωμί, η φωτιά, το πνέμα!

Ας δεχτούμε παλικαρίσια την ανάγκη. Πολεμικός μας έλαχε ο κλήρος, ας ζώσουμε σφιχτά τη μέση μας, ας αρματώσουμε το κορμί, την καρδιά και το μυαλό μας! Ας πιάσουμε την θέση μας στη μάχη!

«Ασκητική»,  Ν. Καζαντζάκης